Op basis van een artikel van Per Olsson van Rättvisepartiet Socialisterna
Wat is dat eigenlijk, een ‘wilde’ staking? Daarmee wordt een staking bedoeld waarvoor niet werd opgeroepen door een vakbond. Het kan ook een staking zijn die de sociale vrede die voortvloeit uit een CAO verbreekt. Of een combinatie van beiden natuurlijk.
Sociale vrede ketent vooral werknemers
De wet verbiedt zowel vakbonden als werkgevers om actie te ondernemen zolang een overeenkomst van kracht is. Maar dat heeft die laatsten er nooit van weerhouden om op een moment dat vakbonden gebonden waren aan de sociale vrede voorwaarden te verslechteren, strijdende arbeiders aan te vallen (zoals de Stockholmse vuilnisophalers in 2017) of om zelfs ronduit een akkoord te schenden.
MTR en zijn politieke medestanders zijn de ‘wilden’
MTR verkoos al meermaals het overtreden van de wet boven onderhandelingen en nam de boetes die erop volgden voor lief.
SEKO Pendelklubbens vroeg in de eerste helft van 2022 tientallen keren overleg om de meest uiteenlopende zaken: van individuele ledendossiers tot schendingen van de CAO.
Nadat MTR, SL en de regionale politici waren begonnen met de afschaffing van treinbegeleiders, restte slechts het stakingswapen. Maar het stakingsrecht is door de jaren heen en met de steun van vakbondsleiders uitgehold en verzwakt.
Er werd door de treinbestuurders dus niet over één nacht eis gegaan. Als er iemand ‘wild’ genoemd moet worden, dan zijn het wel MTR en de lokale politici die de aanval inzetten op de werkomstandigheden van de machinisten, de dienstverlening, de veiligheid en de tewerkstelling om de winsten te vergroten.
De ‘wilde’ werkgevers in Svensk Näringsliv (SN) – het Zweedse VBO – hebben eergisteren bij monde van hun vice-president Mattias Dahl de staking van de treinbestuurders bestempeld als “sabotage”. Terwijl het de klasse is die hij vertegenwoordigt, met MTR aan het hoofd, die de forenzentreindienst saboteert door ten koste van werknemers en reizigers de winsten te vergroten.
Het is tegen deze sabotage dat de treinbestuurders staken, met enorme steun van het publiek.
Stakingsrecht heroveren door het te gebruiken
Het is door middel van stakingen dat het stakingsrecht kan herwonnen worden. Het is ook met dit wapen dat arbeiders in eerste instantie het recht afdwongen om zich te organiseren en om collectieve akkoorden af te sluiten.
Een recent voorbeeld is de historische overwinning van de Hamnarbetarförbundet, toen die in 2019 na een lange strijd met meerdere stakingen het recht bekwam om eigen overeenkomsten af te sluiten.
Het stakingswapen is het meest effectieve instrument dat de arbeidersklasse heeft om de hele economie te stoppen en de kapitalisten te raken in hun winsten. Het laat zien wie de samenleving draaiende houdt, waarde voortbrengt en werkelijk de macht heeft.
Het was de golf van zogenaamde wilde stakingen in de jaren ’70 die vakbonden versterkte, het maatschappelijke debat verschoof naar links en leidde tot nieuwe wetgeving op het gebied van arbeidsrecht en de arbeidsomstandighedenwet. Dat was in België niet anders.
Uitholling stakingsrecht
Vanaf het allereerste begin hebben werkgevers geprobeerd wraak te nemen op deze arbeidswetgeving, zelfs als ze de anti-stakingsbepalingen die erin waren opgenomen verwelkomden. Die bepalingen waren trouwens specifiek gericht tegen strijdende vakbonden.
Volgens de wet mag een vakbond zijn steun niet uitspreken voor een “wilde” staking en moet hij helpen de staking te beëindigen, wat vakbondsleiders hebben gebruikt als excuus om samen met werkgevers niet alleen stakingen, maar ook hun eisen aan te vallen.
Nood aan democratische en strijdbare vakbonden
Dat de macht binnen vakbonden is verschoven naar een steeds kleinere groep gekozen vertegenwoordigers en werknemers met weinig of geen vertrouwen in strijd en in de eigen leden – die in 2018 en 2019 zelfs bereid bleken om mee te schrijven aan een nieuwe anti-stakingswet – benadrukt het belang van een revolte van de vakbondsbasis voor democratische strijdvakbonden met een nieuwe leiding en politiek.
Deze wetgeving is vijandig tegenover de wereld van de arbeid en bedient één klasse op haar wenken. En dat is niet de onze. Deze wetten maken dat een ‘wilde’ staking buiten de vakbond én van onderuit georganiseerd moet worden.
Vakbondsvertegenwoordigers die aan de kant van de arbeiders staan, kunnen daarom geen steun uitspreken en deelnemen aan de staking, zelfs als ze aan de kant van de leden staan en de eisen ondersteunen.
Deelnemers aan een ‘wilde’ staking kunnen beboet worden als werkgevers de staking naar de arbeidsrechtbank brengen en uiteindelijk zelfs ontslagen worden als ze na een stakingsverbod van de rechter toch voet bij stuk houden. Maar solidariteit en steun voor de stakers hebben ertoe geleid dat werkgevers zelden verder durven gaan dan dreigen met ontslag. MTR eist overigens 6000 kronen of 528 euro boete per staker. Het bedrijf moet wel erg gebeten zijn op de stakers want het gebruikelijke bedrag is maar half zo hoog.
Solidariteit materialiseren
Actieve solidariteit met de stakers vormt een lijn van verdediging tegen de repressie waar arbeiders die het stakingswapen hanteren steeds weer mee geconfronteerd worden. In die zin is de oproep die het stakerscomité vanmiddag deed om vanavond de 72-urenstaking (die zoals voorzien om 23.59 eindigt) af te sluiten met een brede solidariteitsbetoging een goeie zet.
Hoe verder?
SEKO zou best rekening houden met de massale steun voor deze staking en tijdens de huidige onderhandelingen over de CAO een staking aankondigen voor het behoud van de boordchef. Op die manier kan de staking onmiddellijk beginnen nadat de huidige CAO is verlopen op 30 april en de vakbonden niet langer gebonden zijn aan het verbod op staking.