Het blad Le Vif onthulde half juni dat een deel van het rollend materieel (treinwagons) van de NMBS, maar ook van de spoorlijnen en rangeerterreinen van Infrabel, in feite eigendom zijn van Amerikaanse trusts. Deze zijn gevestigd in Delaware, een Amerikaanse staat die de bijzonderheid heeft meer bedrijven dan mensen te huisvesten…
door een spoorman
Begin jaren 2000 sloten de Belgische spoorwegen in dit belastingparadijs acht leasingcontracten met de Wilmington Trust Company. Een ‘alternatieve financiering’ die het mogelijk maakte een aanzienlijk bedrag aan contanten te genereren, ten koste van een enorme toename van de schuld van de spoorwegen. Het gaat om contracten van enkele miljarden euro, waarbij er jaarlijkse aflossingen zijn tot in 2031, 2034 en 2035.
Het overheidsbedrijf (deze feiten dateren van vóór de splitsing in verschillende entiteiten) had dus in volledige discretie activa verkocht of verhuurd aan een privaat bedrijf dat in een belastingparadijs was gevestigd. Dit is een soort krediet: na de leasing wordt het materieel teruggegeven aan de Belgische spoorwegen. De uitrusting dient dus als onderpand. Dit zou nuttig kunnen zijn voor een groeiende onderneming, die haar omzet en derhalve haar winst ziet stijgen als gevolg van deze uitbreiding, zodat een dergelijke lening in feite een investering wordt. Maar in dit geval gaat het om een overheidsbedrijf dat heeft geleend om structurele onderfinanciering te compenseren.
Dit illustreert eens te meer dat het gebrek aan overheidsinvesteringen een vicieuze cirkel creëert die zelf tot verspilling leidt. Op 31 december 2011 hadden de spoorwegen nog 1,1 miljard euro aan huur te betalen aan deze trusts. Hoeveel wordt er uitgegeven aan winsten voor rijke belastingontduikende aandeelhouders, terwijl er meer middelen voor de spoorwegen nodig zijn dan ooit tevoren?
Naast de achteruitgang van de kwaliteit van de dienstverlening als gevolg van het neoliberale beheer van de openbare diensten, hebben sommige van de meer duistere bedrijven uit de private sector geprofiteerd van een reeks lucratieve contracten – verkoop, leasing, outsourcing, consultancy. Geld verdiend op de kap van de gemeenschap en het personeel. En met praktijken die tot doden leiden. Op 15 juni kwam een werknemer van een onderaannemer van TUC Rail, een filiaal van Infrabel, om het leven nadat hij de veiligheidsrichtlijnen duidelijk niet had begrepen.
Minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (ECOLO) heeft het over “praktijken uit het verleden” die “niet langer worden toegestaan” op fiscaal gebied. Tegelijk betekent zijn programma geen breuk met het latente privatiseringsbeleid. De twee nieuwe beheerscontracten voor de NMBS en Infrabel samen voorzien in het schrappen van 2.000 jobs in de komende 10 jaar. Bovendien wordt het beheer gebaseerd op een concurrentiemodel.