De spoorstaking van 19 december werd massaal opgevolgd. Er werd opgeroepen door ACOD en VSOA, met steun van OVS en SACT. Meer dan twee derden van het voor die dag ingeplande spoorpersoneel legde het werk neer.
door een spoorarbeider
Het aantal deelnemers aan de staking was overal hoog, over alle beroepscategorieën heen. De gebruikelijke verdelende retoriek over een vermeende kloof tussen Nederlandstaligen en Franstaligen was totaal niet zichtbaar in de stakingscijfers. Er was geen duidelijke oproep van ACV, maar veel leden en militanten van die vakbond deden toch mee. Op veel plaatsen gingen collega’s in staking die dit al jaren niet meer hadden gedaan. Het toont de woede tegenover de directie die met het voorgestelde protocol van sociaal akkoord (een soort collectieve arbeidsovereenkomst) onaanvaardbare eisen stelde. Wellicht werd er aan de top van het bedrijf en de politiek geen dergelijke steun voor de staking verwacht.
In december verklaarde NMBS-baas Sophie Dutordoir dat ze van plan was om “indien nodig de clash aan te gaan.” Enkele weken later moest de spoorwegdirectie een ander pad bewandelen. Op 9 januari werd bekend dat de directie (tijdelijk?) afziet van maatregelen om de productiviteit te verhogen, dat er een ecocheque van 200 euro aan elk personeelslid wordt verstrekt, dat de hospitalisatieverzekering blijft en wordt uitgebreid, en dat de aanwervingen worden voortgezet. De onderhandelingen over het nieuwe protocol van sociaal akkoord zouden in het najaar van 2020 worden hervat op basis van een ‘blanco blad’.
Strijd loont
Dit is een overwinning voor het spoorpersoneel. Alle asociale maatregelen verdwijnen terug van tafel. De directie had “het personeel onderschat,” zoals ACOD opmerkt. We zien nogmaals dat strijd loont. Dat is belangrijk voor toekomstige mobilisaties. Maar deze overwinning moet ook genuanceerd worden. Enerzijds omdat er niet is ingegaan op de meest offensieve eisen van het gemeenschappelijk vakbondsfront: in de plaats van een loonsverhoging van 1,1% naar analogie met het Interprofessioneel Akkoord in de privé komt er een eenmalige ecocheque van 200 euro. Anderzijds omdat er slechts een tijdelijk bestand is. Over een paar maanden zullen er ongetwijfeld nieuwe aanvallen op onze arbeidsvoorwaarden op tafel liggen. Binnen het kapitalisme is elke overwinning van de werkenden slechts tijdelijk.
De Belgische politieke situatie is een complicerende factor voor het spoorwegbeheer. Luc Lallemand, de CEO van Infrabel, bekend om zijn aanvallen tegen openbare diensten, vertrekt naar de Franse spoorwegen. Bij gebrek aan een volwaardige regering kan hij niet worden vervangen. De volgende regering zal daarnaast belangrijke beslissingen moeten nemen, onder meer over de vraag of de NMBS de komende tien jaar het overheidsmonopolie behoudt en nog over de exploitatie en investeringen. Het neoliberale beleid heeft tot enorme begrotingstekorten geleid, maar tegelijk wordt steeds meer erkend dat het absoluut noodzakelijk is om massaal te investeren in de spoorwegen. Er wordt ook gekeken naar de buurlanden. In Luxemburg en Duitsland is gestemd over grote publieke investeringen in spoorvervoer. In Frankrijk staat het spoorpersoneel vooraan in de opmerkelijke strijd tegen de pensioenhervorming van Macron. In deze context van onzekerheid en spanningen, wil de directie van de Belgische spoorwegen voorzichtig blijven. Het zou gevaarlijk zijn om nu meteen in een groot sociaal conflict verwikkeld te raken.
Wij denken dat de aangekondigde toegevingen vooral een tactische terugtocht zijn. Tegen het najaar zal de directie haar strategie verfijnd hebben. Wij moeten ervoor zorgen dat wij onze strategie organiseren in onze vakbonden. Een grote sensibiliseringscampagne naar de reizigers toe om onze visie op beter openbaar vervoer te verdedigen, zou daar onderdeel van moeten zijn. Duidelijker steun voor kameraden die in de buurlanden strijd leveren, is eveneens noodzakelijk. Tot slot moeten we democratisch discussiëren en ons programma met offensieve eisen verfijnen. Zo kunnen we deze eerste overwinning gebruiken om ons voor te bereiden op nieuwe overwinningen!