Interview met Eleni Mitsou (Xekinima) en Apostolis Cassimeres (OASA, vakbond van buspersoneel in Athene)
Net als bij ons – denk maar aan de lange strijd van het schoonmaakpersoneel van BM&S (voor de treinen) eind 2014 – wordt ook in Griekenland al jarenlang ingehakt op de lonen en arbeidsvoorwaarden voor schoonmaakpersoneel. Bij het Atheense busbedrijf OSY, een publiek bedrijf, werd de schoonmaak van de bussen aan onderaannemers uitbesteed. Die namen het niet nauw met de uitbetaling van de reeds erg lage lonen en de arbeidsvoorwaarden. Het leidde tot een opmerkelijke strijdbeweging die tot een overwinning heeft geleid, ook al opmerkelijk in Griekenland waar de arbeidersbeweging al veel nederlagen te verduren kreeg.
Het schoonmaakpersoneel van de bussen in de Griekse hoofdstad Athene haalde een belangrijke overwinning na een lange strijd. Eleni Mitsou (Xekinima) en Apostolis Cassimeres (OASA) waren van bij het begin in januari 2016 betrokken bij de acties van het schoonmaakpersoneel van het publieke busbedrijf OSY. De acties waren gericht tegen de maffiapraktijken van het bedrijf dat het schoonmaakcontract binnenhaalde. In juni werd een eerste overwinning behaald (zie: http://www.socialistworld.net/doc/7613).
Enkele dagen voor dit interview werd afgenomen, volgde een nieuwe en erg belangrijke overwinning. Het ministerie van transport ging in op de centrale eis van de schoonmakers en zette de contractor aan de deur om rechtstreekse contracten met het schoonmaakpersoneel aan te bieden. Dit werd in een wet gegoten en gestemd op 4 augustus. PASOK (sociaaldemocratie), Nieuwe Democratie (conservatieven), To Potami (liberalen) en Gouden Dageraan (neonazi’s) stemden tegen, de KKE (communistische partij) en de Centrumpartij onthielden zich.
Tanja Niemeier en Katia Hancké spraken met Eleni en Apostolis tijdens het zomerkamp van Antinazi Zone – Youth Against Racism in Europe in Naxos. De discussie over de staking van het Atheense schoonmaakpersoneel was één van de hoogtepunten van dit zomerkamp.
Eleni en Apostolis, we weten dat er in juni een belangrijke overwinning werd behaald maar de strijd hield daar niet op. Wat gebeurde er?
“In juni kregen de schoonmakers hun achterstallige lonen uitbetaald. Er waren achterstallen voor drie tot vijf maanden, de bedragen verschilden naargelang het busdepot. De contractor had bekomen dat de lonen rechtstreeks aan het personeel betaald werden en niet via het publieke busbedrijf. Dit was de eerste keer dat zoiets gebeurde in Griekenland.
“Zodra de overwinning in juni bekomen was, hoorden we dat het management van het publieke busbedrijf OSY de contractor aan de deur wilde zetten om een andere onderaannemer te zoeken met meer ‘volgzaam’ personeel.
“Het betekende dat het schoonmaakpersoneel dat al sinds januari opkwam voor de uitbetaling van achterstallige lonen nu aan de deur zou gezet worden.”
Hoe werd daarop gereageerd?
“De schoonmakers begonnen een massale campagne waarbij duizenden pamfletten verspreid werden in Athene met dagelijkse infostands op het Syntagmaplein en in arbeidersbuurten van Athene.
“Ook Xekinima, het CWI in Griekenland, begon een solidariteitscampagne waarbij tienduizenden pamfletten verspreid werden doorheen Griekenland. De centrale eis was dat het publieke busbedrijf de schoonmakers rechtstreeks zou aanwerven en geen gebruik meer zou maken van private bedrijven.
“De manager van het publieke busbedrijf, aangesteld door de Syriza-regering, en de voorzitter van het busbedrijf, iemand die al heel lang bij Syriza meedraait, verwierpen de eis van de schoonmakers om hen rechtstreeks aan te nemen met het busbedrijf.”
Bedoel je dat het door Syriza aangestelde management probeerde om werknemers die strijd voerden aan de kant te schuiven?
“Ja. Het was schokkend om te zien hoe neerbuigend ze tegenover de arbeiders stonden. Maar de campagne was wel succesvol in de zin dat er veel aandacht voor kwam waardoor het management onder grote druk stond.
“We hadden tijdens een redelijk lange periode dagelijkse betogingen voor de kantoren van het busbedrijf, het ministerie van transport en de kantoren van Syriza. Er was veel mediabelangstelling op televisie, radio en in de kranten.
“Juni was een moeilijke maand voor de schoonmakers. Ze werkten van 21 uur tot 3 uur en tegen 8 uur ’s ochtends stonden ze al opnieuw campagne te voeren. Bovendien hebben veel personeelsleden nog verantwoordelijkheden thuis. Velen sliepen maar een paar uur per nacht. Maar ze hielden vol en toonden hun vastberadenheid.”
Wat was het resultaat van deze nieuwe ronde van strijd?
“Enkele weken later beloofde de minister van transport dat er een wet zou komen waarin de rechtstreekse tewerkstelling van schoonmaakpersoneel door het busbedrijf zou opgenomen worden. Dit gaf wat rust, maar we bleven waakzaam. We wisten dat het management van OSY nog vanalles zou proberen.
“Het management probeerde effectief twee keer om van contractor te veranderen. Het wilde af van de personeelsleden die zo vastberaden opkwamen voor hun rechten en bovendien openlijk kritiek op het management van OSY brachten. Maar de campagne reageerde telkens erg snel.
“De internationale campagne van het CWI speelde daar een belangrijke rol in. Er waren protestbrieven van syndicalisten en socialisten uit de hele wereld. Dit hielp om de pogingen van het management te stoppen. We willen iedereen bedanken die ons heeft geholpen.
“We kregen ook van enkele anderen steun. Zo was er Constantina Kouneva, een verkozene in het Europees Parlement en voormalige schoonmaakster in de Atheense metro. Zij werd in 2008 met zuur aangevallen omwille van haar vakbondsactiviteiten. En ook de minister van transport hield zijn woord.”
Wat houdt die wet van 4 augustus juist in?
“De wet van 4 augustus maakt het mogelijk voor het busbedrijf om schoonmaakpersoneel rechtstreeks aan te werven. De wet bepaalt dat hierbij het personeel dat voordien voor de contractor werkte moet overgenomen worden. Dat is een verwijzing naar het stakende schoonmaakpersoneel.
“De wet garandeert een loon dat overeenstemt met een personeelslid in de publieke sector die de lagere school heeft afgewerkt (de trojka voerde in de publieke sector een nieuwe loonschaal in waarbij het loon afhankelijk is van de scholing). Dat loon bedraagt 780 euro per maand voor een 40-urenweek. De contractor betaalde 450 euro per maand voor een 36-urenweek en bleef steeds in gebreke om toeslagen voor nachtwerk en zondagwerk te betalen. De wet geldt tot eind 2017 en moet daarna jaarlijks hernieuwd worden.”
Gaat dit enkel over schoonmakers bij OSY in Athene?
“Neen, de wet heeft betrekking op schoonmakers en veiligheidspersoneel bij alle openbaar vervoer in Athene en alle diensten die tot het ministerie van transport behoren. Met hun overwinning slepen de schoonmakers dus vooruitgang uit de brand voor alle schoonmakers en het veiligheidspersoneel in tal van werkplaatsen.
“Doorheen deze strijd is de kwestie van onderaanneming op de politieke agenda gezet. De regering wil nu een wet invoeren waardoor alle openbare diensten rechtstreeks schoonmakers en veiligheidspersoneel aanwerven en geleidelijk aan alle onderaannemers aan de deur zetten.”
Welke lessen kunnen uit deze strijd getrokken worden?
“Het is erg goed gelopen. De strijd die zeven maanden geleden opgestart werd door een kleine groep schoonmaaksters in één busdepot, Elliniko, leidde tot een bredere strijd. Toen die schoonmaaksters voor hun rechten opkwamen, zei iedereen dat ze hun werk zouden verliezen. Maar door een vastberaden strijd en een solidariteitsbeweging slaagden ze erin om alle zeven de depots mee te krijgen waardoor geen enkele Atheense bus nog gepoetst werd. Ze brachten de schandalige maffiapraktijken van de onderaannemers in het nationale nieuws. Tegen alle verwachtingen in haalden ze een grote overwinning.
“In een periode van de ene na de andere nederlaag voor de Griekse arbeidersklasse, is deze overwinning van het schoonmaakpersoneel zeer belangirjk.”
Wat staat er nu op de agenda?
“De schoonmakers hebben een eigen vakbond opgezet. Ze willen nu een eengemaakte strijd van alle schoonmakers voeren voor vaste contracten. Nu is bepaald dat de contracten eind 2017 aflopen. De regering heeft de schoonmakers en het veiligheidspersoneel niet aangeworven als publieke personeelsleden maar als contractuelen. De trojka legt immers een verbod op voor nieuwe tewerkstelling in de publieke sector. Vanuit het standpunt van de arbeidersbeweging is dat onaanvaardbaar. Veel schoonmakers werken al jaren in dezelfde depot waarbij ze van de ene contractor naar de andere overgingen. Er zijn schoonmakers die dit werk al sinds 1991 doen! Zij moeten een stabiele job met een vast contract in de publieke sector krijgen.
“De nieuwe wet over directe aanwerving is erg positief en een stap vooruit voor deze personeelsleden die hierdoor een stabiel, hoger inkomen hebben en betere arbeidsvoorwaarden aangezien er geen maffiosi meer tussenzitten om de lonen te stelen. Het is een opstap om de strijd op een hoger niveau te voeren. Er zal strijd nodig zijn voor vaste contracten en gelijke rechten als de collega’s in de publieke sector. Deze overwinning geeft de schoonmakers de tijd en de kans om zich beter te organiseren en een beweging uit te bouwen die opkomt voor vaste contracten voor alle schoonmakers.”