Door een Antwerpse buschauffeur
Eind vorig jaar werd al aangekondigd dat in 2012 een ‘structureel tekort’ van 50 miljoen euro zal worden weggewerkt, met daarnaast nog eens een extra (niet structureel) tekort dat moet worden aangezuiverd. Alsof dit nog niet genoeg is, worden in het kader van de 500 miljoen besparingen van de Vlaamse regering, de pijlen al op de ‘verspillers’ van De Lijn gericht. Met de N-VA op kop stonden de politici de afgelopen weken aan te schuiven om hun mening te geven over de ‘gratis-politiek’ bij De Lijn, de lage kostendekkingsgraad en de lege bussen.
De voorbije twee jaar is er al 70 miljoen euro bespaard bij De Lijn. Bij de aankondiging van deze besparingen in 2009 stelde Minister Crevits dat we moesten ‘snoeien om te bloeien’… Het lijkt er nu op dat het snoeien om te bloeden zal worden. De besparingen van de voorbije jaren waren alles behalve pijnloos, zoals wel eens wordt voorgesteld. Er verdwenen circa 400 jobs en afhankelijk van regio tot regio werd de dienstverlening en/of arbeidsvoorwaarden afgebouwd. Zo werd in Gent het laatavondvervoer quasi afgeschaft en werd op verschillende plaatsen de buffer tussen twee ritten ingeperkt, met minder rusttijd en extra vertragingen tot gevolg. Heel wat lijnen werden ‘gereorganiseerd’ met als gevolg minder aanbod en overvolle bussen en de ritten in het weekend werden nog meer beperkt.
Het is nog niet duidelijk wat de concrete besparingsmaatregelen voor 2012 zullen zijn, maar het is wel zeker dat dit een enorme impact zal hebben op de dienstverlening en de arbeidsvoorwaarden. In december vorig jaar liet de Raad van Bestuur al weten wat de mogelijke pistes zijn om de besparingen door te voeren. In dit werkdocument werden aan Minister Crevits een aantal ‘opties’ voorgesteld om aan 40 miljoen besparingen te komen. Enerzijds wordt naar de inkomsten gekeken met de mogelijkheid om het gratis openbaar vervoer voor 65+ af te schaffen (het idee van een bijdrage van 30 euro per jaar circuleert), de verhoging van abonnementen voor niet-schoolgaande jongeren, het opdrijven van de controle op zwartrijden. Anderzijs worden ook de “kosten” onder de loep genomen met voorstellen zoals het terugschroeven van belbussen in het weekend, het heronderhandelen van arbeidsvoorwaarden en een reorganisatie van de technische diensten. Wel al concreet is de personeelsstop bij de technische diensten en bedienden en de doelstelling om het personeelsbestand daar met 5% in te krimpen. Dat betekent dat er bijna 200 banen verdwijnen, terwijl onder meer de technische diensten nu al met een structurele onderbemanning kampen.
Het gratisverhaal en de kostendekkingsgraad
De aanval die de N-VA ingezet heeft, gaat nog verder. Deze partij eist dat de kostendekkingsgraad, de verhouding van de inkomsten tot de totale kosten voor De Lijn, fundamenteel stijgt. Volgens de N-VA ligt de kostendekkingsgraad met 15% veel te laag. De partij beweert dat het ‘gratisverhaal’ bij De Lijn niet meer houdbaar is en dat de kostendekkingsgraad tegen 2015 naar 17,5% moet.
Niet enkel de 65+er komt in het vizier, ook een hele reeks categorieen die een jaarabonnement van 32 euro kunnen verkrijgen (het zogenaamde omnio-statuut, asielzoekers, mensen met een leefloon, houders van een WIGW-kaart (wezen, invaliden, gepensioneerden en weduwen),…) zouden hun reiskosten fors de hoogte in zien gaan. Deze maatregelen zouden de kostendekkingsgraad slechts beperkt optrekken en het zou niet volstaan om tegen 2015 de kostendekkingsgraad tot 17,5% op te trekken.
Lies Jans, Vlaams volksvertegenwoordiger van de N-VA, berekende dat een bijdrage van 50 euro voor 65+ers op jaarbasis 12 miljoen euro extra inkomsten oplevert. De netto vervoersinkomsten in 2010 bedroegen 137,1 miljoen euro. Deze maatregel zou inhouden dat de kostendekkingsgraad 16% zou bedragen. Om aan 17,5% te komen, zullen ook anderen meer moeten betalen. Een omnipas (een abonnement op het volledige net voor reizigers tussen 25 en 64 jaar) kost vanaf 1 februari 232 euro per jaar. Bij het Nederlandse Connexion, dat een groot deel van het streekvervoer bij onze noorderburen in handen heeft, bedraagt dit maar liefst 2.449,5 euro. De kostendekkingsgraad zal er ongetwijfeld hoger liggen, maar tegen welke (maatschappelijke) prijs?
De negatieve spiraal van het schrappen in de dienstverlening
Ondanks de besparingsmaatregelen vervoerde De Lijn in 2011 volgens de officiële cijfers 551 miljoen reizigers, evenveel als in 2010 en dit met een beperkter aanbod. De vraag is hoelang dit zal blijven duren. Het gevolg van een beperking van het aanbod is dat steeds meer bussen, vooral in die spitsuren, eerder lijken op sardineblikken. Met een forse stijging van de prijzen en een verdere inperking van het aanbod, zouden de reizigersaantallen wel eens kunnen slinken. Minder reizigers betekent… minder inkomsten en een extra argument om de subsidies verder af te bouwen.
Reizigers worden niet enkel geraakt door een verhoging van de prijzen, er is eveneens de inperking van het aanbod en de vermindering van het comfort. Het zijn de sociaal zwaksten die het hardste worden geraakt, zij kunnen zich vaak geen ander vervoermiddel permitteren. Veel van hen zullen overigens twee keer geraakt worden. De maatregelen van de regering Di Rupo bedreigen immers de uitkeringen en/of toekomstige pensioenen. Met een kleiner inkomen zal meer betaald moeten worden voor openbaar vervoer.
Ook het personeel betaalt de rekening met hogere werkdruk, jobverlies en uitbesteding
De afgelopen twee jaar gingen er al 400 jobs verloren en nam de werkdruk verder toe. Al jaren zien we een steeds grotere druk op chauffeurs door hun vaak onhaalbare rij- en rusttijden, toenemende agressie, overvolle bussen en materiaal dat in steeds slechtere staat verkeert. Dit zal er de komende jaren niet beter op worden. Daarbij komt ook nog dat onrechtstreeks de lonen onder druk staan. Indien het busaanbod in de weekends beperkt wordt, valt bijvoorbeeld de vergoeding voor zondagwerk weg. Het zijn net dit soort premies die het loon van een chauffeur nog relatief aantrekkelijk maken.
De bedienden zullen hetzelfde werk moeten verrichten met 5% minder personeel en bij de technische diensten zal er waarschijnlijk zwaar worden gereorganiseerd. Dit is nochtans een cruciale dienst voor De Lijn. De voorbije jaren werd al niet meer deftig geïnvesteerd in de technische diensten, ondanks de groei van De Lijn. Te weinig personeel, een gebrek aan opleiding, bussen en trams die steeds minder in orde zijn,… In plaats van te investeren in de technische diensten om deze problemen op te lossen, wordt dit door de directie aangegrepen om steeds meer uit te besteden. Als nu nog verder wordt bespaard op de technische diensten zal dit de dienstverlening in gevaar brengen.
Investeren in openbaar vervoer om de uitdagingen in de toekomst aan te gaan!
Onze wegen slibben vast en onze luchtkwaliteit gaat verder achteruit. Hilde Crevits liet zelf berekenen dat De Lijn per uur 1,6 miljoen autokilometers uitspaart. Terwijl de traditionele partijen de mond vol hebben van het milieu en klimaat, Kyotodoelstellingen… wordt het openbaar vervoer verder afgebouwd. Daarnaast is openbaar vervoer ook een sociale kwestie. In Londen is er het fenomeen van de ‘mobiliteitsarmoede’. Het openbaar vervoer is er zo duur dat steeds meer mensen worden uitgesloten. Is dit de weg die wij willen opgaan?
Om de uitdagingen op vlak van milieu en vervoer aan te gaan, moet niet bespaard maar geïnvesteerd worden in openbaar vervoer. Dat openbaar vervoer moet voor iedereen een degelijk, efficiënt en veilig alternatief bieden dat toegankelijk is. Dat kan met gratis openbaar vervoer waarbij mobiliteit een basisrecht is voor iedereen.
Verzet organiseren met gebruikers en personeel openbare diensten!
De vakbond ACOD lanceert de campagne “Red De Lijn”. Vandaag wordt aan de raad van bestuur van De Lijn actie gevoerd door de vakbonden. Tegelijk wordt ook opgeroepen om mails te sturen naar minister Hilde Crevits en om op de facebookpagina van de minister boodschappen achter te laten. Hopelijk is dit het begin van een campagne tegen de besparingen waarbij de gebruikers actief worden betrokken.
Maar het is niet enkel bij De Lijn dat er wordt bespaard, alle openbare diensten zitten in hetzelfde schuitje. Na de zware besparingen van de regering Di Rupo komt ook de Vlaamse regering nog eens met 500 miljoen extra besparingen. Om de putten die gecreërd zijn door een systeem van pure hebzucht en winstmaximilisatie te dichten, moeten wij betalen en worden onze openbare diensten afgebouwd.
Gebruikers en personeel moeten zich organiseren om samen op te komen voor degelijke openbare diensten. In Brussel namen CGSP Cheminots en CSC Transcom recent het initiatief om personeel en gebruikers van het openbaar vervoer samen te brengen om gezamenlijk de verdediging en uitbreiding van het openbaar vervoer op te nemen. Dat is een goede stap. Daarnaast moeten we ook vermijden dat iedere sector een losstaand gevecht moet voeren tegen de besparingen. Een gezamenlijke strijd over alle sectoren heen met zowel personeel als gebruikers is de beste manier om de openbare diensten te verdedigen.
Tegen de besparingen? Teken de petitie op http://delijn.tk/